Masa murriztuta egindako konformazio prozedurak

MASA MURRIZTUTA EGINDAKO KONFORMAZIO PROZEDURAK

1.-SARRERA:

Hiru  fabrikazio prozedura mota daude: txirbil harrotzearen bidezko fabrikazioa, ebaketa kimikoaren prozedura eta ebaketa termikoaren prozedura.

2.-Ebaketa prozedura mekanikoaren helburua materiala bi zatitan banatzea da. Horretarako, energia kantitate handi bat behar da eta hori zenbait prozedura desberdinen bitartez lortzen da.

Zizailaketa; kontrako indar bi aplikatuz gero oso hurbil dauden material plano bitan, bata bestearen gainean irristatu eta banatzean datza.

Honen bidez, ebaketa zuzenak egiten dira lodiera mehea eta ertaineko txapetan.

Nolako erramintak erabiltzen dira? Zizaila hortz finko bat eta beste mugikor bat duen makina da eta honi esker ebaketak egiten dira, zapaltzaileari eustuta.

Puntzonaketak zizailea mugatzen du. Izan ere, ez ditu piezak amaitzen prestatu baino ez ditu egiten ondorengo faseetarako eta galdaragintzarako materiala prestatzeko oinarrizko prozesua da.

Zer erramintak erabiltzen dira? Puntzonatzeko makina (matrizea eta puntzoia, zuloak egiten dituela txapa mugiarazten den bitartean) erabiltzen da.

Matrizegintza; pieza txiki eta konplexuak egiteko erabiltzen da. 

Nola egiten du lan? Piezak horiek lortzeko  puntzoia nahiz bere matrizea aldatu eta lortu den piezaren formara egokitzen dira.                                                       

Ur zorrotada; makina berezietan egiten da, arriskutsua delako eta gehienetan xaflak moztu egiten dira. Nola? Azalera txikiko ur zorrotada bat bota egiten da, abiadura handian, pieza moztuz.

Zerratzea Zerra bitarte estua sortzeko helburua duen erraminta da, eta bitarteko horrek materialaren alde biak banatzeko aukera ematen du; beraz, ebaketa prozesua egiten du. Baina bitarte hori egiteko zerraren hortzek txirbil txikiak harrotzen dituzte.
Bidea: fabrikazioaren ikuspegitik, sistema bi daude zerrako hortz zorrotzen segida jarraitua sortzeko: edo disko baten kanpoaldean ipintzen dira (disko horri, gero, birarazi egiten zaio), edo zinta luzean ipintzen dira begizta itxiaren itxuran, eta gero horrek luzetarako mugimendu jarraitua egiten du. Lehenengo kasukoak diskodun zerrak dira, eta bigarrenekoak zintadun zerrak. Batzuek zein besteek berariazko makinak behar dituzte.

Disko urratzailea
Ebaketa askeak egiteko pentsatuta daude, eskuarekin gidaturiko ebaketak egiteko, alegia. Makina horiek oso bakunak dira, diskoaren biratze mugimendua susertu baino ez dute egiten, eta era guztietako maniobrak egiteko aukera ematen dute.
Metalezko materialen eremuan, disko honen aplikazioak metal oso gogorretara mugatzen dira, beste erramintak ez baitute balio halakoetarako. Harri naturalak edo artifizialak, asfaltozko aglomeratuak, hormigoi armatua, beirak etab. dira aplikazio eremu nagusia.

3.-Ebaketa prozedura termikoa:Ebaketa prozedura mekanikoan esfortzu handiak hartzen dute parte.Hori dela eta, makina indartsuak eta garestiak erabili behar dira. Hala ere,energia termikoa merkeagoa da eta ez du esfortzu handirik eskatzen, beraz makina bakunagoak erabiltzen ditu.

Oxiebaketa:Soplete baten bidez karbono kantitate gutxiko burdin aleazioak ebakitzean datza.Nola egiten du? Sopleteak oxigenoa eta beroa jaurtitzen du zonalde konkretu batean. Horren ondorioz, materiala oxidatu egiten da. Oxidazioaren ondorioz, bero kantitate bat askatu eta honen eraginez eta sopleteak jaurtitutako beroaren eraginez, materialak urtu eta bereizi egiten dira.

http://www.youtube.com/watch?v=kR3lgAckzxE

Laser bidezkoa: Kontzentrazio ahalmenik handiena duen bero indarra da eta ezaugarri  hau aprobetxatuz pieza moztea du helburu. Laser izpiak moztu nahi den piezaren eremu batean biltzen dira, eremua berotu, urtu eta ebaketa eraginez. Ebaketa oso zehatzak egiten dituenez akaberako prozeduratzat hartzen da, hau da, emaitza gure azken helburuaren berdina da.

Plasma bidezkoa: Prozedura honen bidez, bero iturri berriak garatu ziren. Bero horren eroalea plasma da.Elektrizitatearen eraginez, gas molekurra ionizatu egiten da, ondorioz energia kantitate handia xurgatzen da iturri elektrikotik. Lodiera ertaineko ebaketak egiten dituzte mota guztietako metaletan.

Ahotxoak (oso abiadura azkarrean ibiltzen dutela) erabiltzen dira.

4.-Txirbil harrotzeko prozeduraren helburua bloke batek soberan duen materiala kentzea da. Horrela planoari egokitutako piezak lortzen dira, dagozkion neurri eta akaberekin, hau da forma zehatzak lortzea.

Txirbil harroketa bidezko prozedura, mekanizazio izenez ere ezagutzen da eta makina-erremintekin burutzen da.

Materiala moztu egiten da erraminta batekin, txirbila sortuz. Materialaren arabera, erraminta duen abiadura (ebaketa abiadura) aldatzen da, eta zelanbaiteko sakontasunean (itxuragabetu bako txirbilaren lodiera) mugitzen da, piezan gainazal berria sortzen.
Erraminta normalean aihotz bat edo batzuk osatzen dute. Hauek presioa egitean piezaren gainean planoaren materialen lekualdatzea sortzen da eta ondorioz, txirbila piezatik baztertzen da aihotzak bertatik pasatzean.Horrela txirbila sortzen da. Horren ondorioz, txirbilaren aurreko aldea oso zimurtsua da; era ginpeko urratzek, berriz, leundu egiten du beste aldea, eta itxuragabeturiko txirbilaren lodiera itxuragabetu orduko baino handiagoa da.

Makina erraminten helburu nagusia lekualdatzen geometria bermatzea da eta baita txirbilak harrotzeko behar den energia igortzeko ahalmena. Erramintak sortzen dituzten gainazalen arabera sailkatu egiten dira; adibidiez, fresatzekoa (gainazala lauak direla), eta ondoren agertzen den torneaketa.

Torneaketa: Piezaren biraketa eta makineran mugimendua konbinatzen dira,txirbila harrotuz. Kanpotik nahiz barrutik egiten den eragiketa da.  Lehenengo mekanizazio makina izan zen tornua. Pieza ebaketaren mugimendua egiten duen tornuaren platerrean finkatzen da, aihotza aurrerapen mugimendua egiten du, leku jakinetatik materiala kentzen.

Elektrizitatea

ELEKTRIZITATEA

1. Sarrera:

Argindarra edo eletrizitatea karga elektrikoaren fluxuak sortzen dituen fenomeno fisikoen multzoari deritze. Bi motatako korronteak daude:

Korronte alternoa AC etxeetara edota lantegietara iristen den argindarra da. Karga elektrikoen mugimendua modu periodiko batean aldatzen du bere norantza. Hau da, karga elektriko batek, aurrera mugitzen da, ondoren, atzera, berriz, aurrera.

Korronte zuzenean DC berriz, karga elektrikoen mugimendua norantza bakar batean ematen da. Elementu eroale batetik igarotzen den elektroi isuria konstantea da.

Korronte elektrikoa ezin da material guztietatik pasa. Ondorioz, hiru material mota bereizten dira; eroaleak (elektrizitatea pasatzea uzten dutela), isolatzaileek (ez dutela eroaten) eta erdieroaleak (lehengo biren arteko propietateak dituztela).

2. Funtzionamendua:

Elektrizitatea  zenbait motatako zentral elektrikoetan sortzen da. Hau da, naturatik zuzenean hartzen diren materialak, turbina bat mugiarazten dute, horrek alternadore bat mugiaraziz.

Honelaxe sortzen da erabiltzen dugun elektrizitatea:

Zentral hidraulikoetan, uraren altuerak ematen duen energia potentziala aprobetxatzen da, goitik behera jauztean, energia zinetiko bihurtzeko. Horrek urtegiaren oinarrian dagoen turbinaren besoak mugiarazten ditu.

Zentral eolikoetan berriz, haizearen energia zinetikoa baliatzen da aerosorgailu baten goian jarritako errotorearen helizeak mugiarazteko.

Azkenik, zentral fototermikoak (kutsatzen ez dutela), Eguzkiaren energia aprobetxatzen dute eguzki kolektoreen bidez. Zentral geotermikoak, termiko ez-nuklearrak, nuklearrak…etab. baita ere.

Zentral guzti hauetan, egunero 26.000 voltio-ko korronte alternoa sortzen da; murrizteko errazagoa delako.

Energia sortu ondoren, garraiatu behar da energia erabiltzen dutenek lor dezaten. Horretarako, zentral elektrikoak  eta energia erabiltzen dugunok lotuta gaude goi eta tentsio erdiko sareen bitartez.

Elektrizitateak duen tentsioak murrizten dituen eraldatze plantak daude, zentral elektrikoen ondoan kokaturik.

Tentsioen voltajea handitzen dute 200.000 eta 400.000 volt tarean, kableetatik garraiatzearen eraginez galdutako tentsioa berriz ere lortzeko.

Gure etxeetara heldu aurretik, elektrizitate kantitate dina bat har dezaten kontsumitzaileek, subestazio izenekoetan voltajea berriz ere, murrizten da; 5.000 voltio ingurura. Azkenik banaketa fasea gertatzen da eta horren ondorioz, hiru kontsumitzaile mota bereizten dira.

• Industrietako kontsumitzaileak 33000 voltio erabiltzen dituztela.
• Garraio publikoak, hala nola metroek, trenek… 15000 eta 25000 voltio bitartean erabiltzen dituztela.
• Azkenik gure etxeetara iristen den tentsioari seinale alterno sinuisoidala deritzogu eta 220 eta 240 voltioen artean kontsumitzen ditugu. Etxetresna guztiek 220 voltio-ekin dabiltzate.

Erabiliko dugun aparaturaino iritsi aurretik, elektrizitatea  tarteko beste hainbeste instalaziotik pasatzen da: kontagailutik, segurtasun-instalaziotik, deribazio-kaxatik, aginte-koadroetatik...

http://www.consumer.es/web/es/medio_ambiente/energia_y_ciencia/2005/12/07/147601.php

3. Elektrizitatearen funtzionamendua gure etxeetan:

Gure etxeetara heltzen den elektrizitatea elektrizitate-banaketako saretik dator. Saretik etxera sartzen deneko puntuari hartune deritzogu.

Hortik etxebizitza bakoitzera bitartean honako elementu hauek daude:

·         Kontadore gela, etxebizitza bakoitzean kontsumitzen den energia neurtzeko kontadoreak egoten diren gelak dira.

·         Eraikin guztiaren lur-hartuneko sarea, hau da, lur azpitik etxebizitzetara iristen den instalazioa.

·         Babes kutxa orokorra. Hor egoten dira instalazioa babestu eta zaintzeko elementu guztiak.

Etxebizitzetan instalatzen diren aginte- eta babes-koadro orokorretan (barruko instalazioaren abiapuntua direla), elementu hauek bereizten dira:

1.   Potentzia kontrolatzeko etengailua (PKE): Instalazioan erabiltzen den potentzia totalak erabiltzaileak kontratatutako potentzia maximoa ez gainditzea kontrolatzen du.

2.   Etengailu orokor automatikoa (EOA): Instalazioa babesten du goi-intentsitateen eta zirkuitulaburren kontra.

3.   Etengailu diferentziala (ED): aparatu edo entxuferen batean korronte ihesen bat gertatzen denean eta norbaitek ukitzen duenean instalazioa deskonektatzen duen segurtasun-gailua da.

4.   Etengailu automatiko txikiak (EAT): barruko zirkuitu bakoitzak bat izaten du, gainkargarik eta zirkuitulaburrik ez gertatzeko, eta eremuak indibidualki deskonektatzeko aukera ematen dute.

           a)Sukaldeko zirkuitua: etxeko tresna elektrikoei, hartunei eta argibidei energia eramaten die.

            b) Indar zirkuitua: etxe guztiaren hartuneak kontrolatzen ditu sukaldekoa izan ezik.

            c) Argi zirkuitua: argia ematen dituzten aparatu guztiei eta hainbat elementuei elektrizitatea eramaten die.

               

http://www.consumer.es/web/es/bricolaje/electricidad/2009/05/24/185514.php

4. Etxean aurki ditzakezun beste osagai motak:

• Lanpara-oina:

Bonbilaren potentziak egokia izan behar da lanpara-oinarekiko, zeren berak baino potentzia handiagorik ezin du jasan bestela erreko lirateke.

• Etengailuak:

Bi motatakoak izan daitezke; tradizionalak eta konmutadoreak.

Konmutadoreak, etxeko puntu desberdinetatik ahalbidetzen dute lanpara-oinen kontrola.

• Korronte tomak:

Lur hartunezkoak ala gabekoak izan daitezke. Lur hartunezkoak egokiagoak dira etxebizitzen funtzionamendurako izan ere, kalte material txikiagoak  eta segurtasun handiagoa ahalbidetzen dute.

• Garraiatzeko eta kableak babesteko hodiak:

PVC-zkoak ala metalikoak, malguak ala zurrunak izan daitezke.

• Kableak hiru motatakoak izaten dira:

-Fasea, elektrizitatea daramana, beltza edo grisa dela.

-Neutroa, urdin kolorekoa, elektrizitatea bueltatzea eragiten du.

-Lurrekoa, berde edo hori kolorekoa, lurreko konektorea da.

• Konexio kutxak:

Material isolatzaileez egina daude. Gela baten zorutik gertu jarri behar dira. Honen barruan, etxebizitzetarako beharrezkoak diren kable konexioak eta deribazioak daude.

• Kanaletak:

Instalazio azkarrentzat, ekonomikoentzat edo aldatzera egokituta daudenentzat, korronte toma batetik kanaleta bat egitea da, beste elementu elektriko batera heltzen dena.

5. Sinbologia:

6. Segurtasuna:
Elektrizitatearekin ibiltzea oso arriskutsua denez, honako segurtasun neurriak hartu behar dira kontuan;

·         Bustirik dauden tresnak sarera ez konektatzea.

·         Eskuak bustita edo oinutsik izanez gero, ez erabiltzea tresna elektrikorik.

·         Instalazio eleketrikoa manipulatu aurretik, etengailu orokorra deskonektatzea.

·         Entxufeak eta tresna elektrikoak ondo daudela zihurtatzea sarera konektatu baino lehen.

·         Ahal den neurrian, entxufe anizkoitzik ez erabiltzea.

·         Saretik deskonektatu gabe etxetresna elektrikoak ez irekitzea.

·         Diferentziala salto egitean, babes koadroa aztertu eta askotan gertatuz gero, tekniko espezializatu bateri deitzea.

·         Denbora luzean etxetik kanpo egon behar izanez gero, etxe osoko korrontea deskonektatzea.

Eta elektrokutatuz gero,

·         Biktima ukitu aurretik, etengailu orokorra deskonektatzea.

·         Etengailu orokorrera heldu edo astirik ez baduzu, biktima mugitzeko objetu isolatzaileak erabiltzea. EZ metalezkoak. Hala nola, aulki bat, zurezko erratz bat…

·         Biktima zuzenean ez ukitzea.

·         Mediku batengana joan erredurak aztertzera. Nahiz eta, erredurak arinak direla dirudi, larruazalaren azpiko geruzetako ehunek kaltetuta egon ahal dira.

Hau da, aparatu elektriko bat erabiltzeko prestakuntzarik ez badaukagu, ez manipulatzea inoiz.

7. Bideoa:

http://www.youtube.com/watch?v=ySYeSiAEpiY

8. Galdetegia:
1. Korronte elektrikoa pasa dadin hiru material mota bereizten dira. Zeintzuk dira?Azaldu bakoitza.
2. Zenbat voltio kontsumitzen ditugu gure etxeetan?

3. Hartunetik etxebizitza bakoitzera bitartean zer motatako elementuak daude? Aipa itzazu soilik.

4. Aukeratu lehen aipatu ditugun zentral elektrikoen artean bat eta azal itzazue.

5. Zer egin dezakegu, norbait elektrokutatu egiten baldin bada?

9. Galderen erantzunak:
1. Hiru material mota bereizten dira; eroaleak (elektrizitatea pasatzea uzten dutela), isolatzaileek (ez dutela eroaten) eta erdieroaleak (lehengo biren arteko propietateak dituztela).
2. Gure etxeetan 220-240 V bitartean kontsumitzen ditugu.
3. Bertan dauden elementuak kontadore gela, eraikin guztiaren lur-hartuneko sarea eta babes kutxa orokorra dira.

4. Zentral hidraulikoetan, uraren altuerak ematen duen energia potentziala aprobetxatzen da, goitik behera jauztean, energia zinetiko bihurtzeko. Horrek urtegiaren oinarrian dagoen turbinaren besoak mugiarazten ditu.

5. –Biktima ukitu aurretik, etengailu orokorra deskonektatzea.

-Etengailu orokorrera heldu edo astirik ez baduzu, biktima mugitzeko objetu isolatzaileak erabiltzea. EZ metalezkoak. Hala nola, aulki bat, zurezko erratz bat…

-Biktima zuzenean ez ukitzea.

-Mediku batengana joan erredurak aztertzera. Nahiz eta, erredurak arinak direla dirudi, larruazalaren azpiko geruzetako ehunek kaltetuta egon ahal dira.

Los dos arquitectitos

LOS DOS ARQUITECTITOS

-¿Siguiente?
- Si, yo. Hola, buenos días.
-Hola, ¿que desea?
-Venía a apuntarme al INEM.
-Bien. Podría darme sus datos, por favor, nombre y apellidos, certificado de empresa…
-Juan Ramírez, arquitecto, bueno ex-arquitecto por culpa de un cerdo…

…

Otra noche sin dormir, la crisis me atormenta por la noche y los números rojos me aparecen en sueños. La empresa se va a pique con todo lo que a mis padres les costó levantarla.

Salgo hacía mi empresa sin haber podido desayunar mi café diario, mi malestar me lo impide. Todavía no sé cómo les comunicare que, debido a la crisis, tendré que dar una patada en el culo a uno de mis dos arquitectos.
Una vez en la empresa, le pido a la secretaría que haga pasar a los señores Ramírez y Calleja.
- Sentaros por favor. Siento comunicaros que, ya que la empresa no pasa por su mejor momento, se procederá al despido del compañero menos competente al final de semestre. Para ello se os pondrá a prueba con la construcción de una maqueta (a escala) con opción de ser el próximo proyecto en esta (nuestra) empresa.

- ¿Cómo? ¡Si soy de tu sangre!¡No puedes hacerme esto! Y encima tengo una familia qué alimentar.

(¡Será cerdo! se cree que por ser el hijo de mi cuñada puede estar aquí enchufado de por vida tocándose las…)

- Esta es una empresa sería y aquí no se harán favoritismos a nadie. Si no hay más preguntas podéis retiraros a vuestros despachos .

Seis meses más tarde, y ante mi sorpresa, tenía ante mi un solo proyecto. No me sorprendí cuando vi que solo había uno, por lo que supuse que Calleja, haciendo uso de su familiaridad conmigo, intentaría aprovecharse. Cuál fue mi sorpresa cuan vi que el proyecto estaba firmado con el nombre de los dos. Cuando pedí una explicación me dijeron que por el bien de todos, se habían unido con el fin de crear un trabajo con más categoría. Lo cual me pareció una idea interesante ya que con un proyecto tan ambicioso no tendríamos que despedir a nadie.

…

Y si la historia hubiera acabado así todos habríamos sido felices, pero para mi desgracia no fue así. Entre ellos habían ideado un malévolo plan para aprovecharse de mi proyecto del cual Calleja no había dado un palo al agua y que se llevo la mitad del merito suplicándome para salvarse el pellejo. El plan consistía en aprovecharse de mi maqueta para luego echarme sin haber visto un duro.

Era un astuto plan ya que no podía reclamar nada debido a que su nombre también aparecía en el trabajo. No tenía nada que hacer.

- Gracias aquí tiene sus papeles, firme en el recuadro por favor.

- Vale, ya esta, muchas gracias por todo.

- Perfecto, ya puede irse y la próxima vez no deje que un cerdo se meta en su casa y encima le coma el lobo.

Luces de Bohemia

LUCES DE BOHEMIA

a)El fragmento pertenece a ……. escena de la novela Luces de Bohemia de Valle-Inclán.

Éste le da mucha importancia a la estructura de la obra y por eso la divide de manera tan cuadriculada.

En la acotación podemos destacar la idea del contraste entre luces y sombras. Valle-Inclán está obsesionado con el color como todos los Modernistas, pero él lo expresa a traves de un juego de contraste, muy característico del Esperpento. Por eso en todas las acotaciones hay algún tipo de referencia a la luz. El mismo título hace referencia a ese contraste entre luces y sombras y trata el tema fundamental de la obra, la bohemia.

·        

L    La bohemia que es una vida extraoficial en todos los aspectos vinculada a la sociedad romantica francesa de alrededor de los años 20. Entre sus carácterísticas se encuentran las siguientes; la literaturización de la vida, vida que no es real, que viven al margen de la sociedad en lugares sórdidos, rechazo al realismo de la época. Aunque viven miserablemente se consideran superiores al pueblo. Y la provocación autoritaria por lo cual simpatizan con el anarquismo y critican la corrupción de la época.

·         La preocupación por la situación de España. Los autores de la Generación del 98 incluyendose él, critican el folclor de la época de España, la falta de patriotismo porque no hay nadie que trabaje por la educación… y entre las soluciones posibles proponen alcanzar una totalidad relijiosa independiente. También lo relacionan con la Leyenda Negra relacionada también con la Inquisición, la perdida de las últimas colonias…

·         La muerte; como eran existencialistas, el único modo que veían para perdurar ante la muerte era a traves de sus obras. Se citan tres tipos de muerte; la muerte de Max (medio suicida por la vida bohemia que lleva), la muerte de la mujer e hija de Max (porque creen que es la unica manera de huir de la situación actual), y la muerte del niño y del anarquista (inducidas por la situación política).

b)Luces de bohemia (1920) es una obra muy representativa de Ramón del Valle-Inclán. La obra se publicó por primera vez en 1920, aunque en realidad es la segunda edición  la que nosotros conocemos, porque fue la primera modificación. 

Durante esta época España se encontraba entre guerras, por ello hay que situarla después de la Primera Guerra Mundial. La obra está totalmente influenciada por el ambiente cultural de la época y por la bohemia sobre todo. Era una época tambien de mucha agitación social, de mucha confusión que se refleja perfectamente en la obra; niños muertos,tumulto en la calle…

Se caracteriza por la elección de personajes que destacan por su inadaptación y su enfrentamiento con el mundo. La obra no es una autobiografía pero si que se da una relación biográfica entre el autor y el protagonista. De alguna manera se refleja su manera de vestir, su manera de comportase, la vida bohemia que lleva (pendenciero, acude a cafés)… Aunque también existen evidentes paralelismos entre el protagonista, Max y Alejandro Sawa; ambos casados con mujeres francesas, mueren ciegos… Aparece tambien el propio autor en el epílogo de la obra como el Marqués de Bradomin. Él dice que es su alter ego.

La obra trata tres temas fundamentales, la situación de España, la bohemia y la muerte.

La obra es un esperpento, es decir, una vision totalmente distorsionada de la realidad. Esto se refleja cuando Max dice que los héroes clásicos reflejados en los espejos concavos del Callejón del Gato dan el Esperpento. Una característica muy importante es el contraste como por ejemplo que los personajes roban al protagonista y después hablan tranquilamente… La animalización como cuando aparece en el velatorio un perro. Y también las intertextualidades, que se coge textos o personajes de otros autores y los incluye en la obra.

 En cuanto a la relación con la época literaria en que se encuadra, hay que decir que esta obra es muy característica de la Generación del 98. Señalamos algunos aspectos que lo demuestran;

-El desastre del 98 que se relaciona con uno de los temas más importantes de la Generacion del 98 y de esta novela: la preocupacion por la situacion de España.

-El tratamiento del tema existencial, la preocupacion por el sentido de la vida, los conflictos morales y psicologicos del ser humano, el papel de la religion en la sociedad.

-En relacion con los temas anteriores la influencia de filosofos como Schopenhauer y Nietzsche.

Coherencia, cohesión y registro textual

COHERENCIA, COHESIÓN Y REGISTRO TEXTUAL

1.La coherencia es la propiedad textual mediante la que organizamos convenientemente un texto para transmitir una idea determinada. Además también determina que información se tiene que dar y como hacerse. Para que un texto sea coherente debe seguir los siguientes criterios:

Nos encontramos ante un texto periodístico, ya que su autor nos da una opinión acerca de un tema e intenta persuadirnos de su validez. Es decir, nos aborda el tema de que (……). La estructura que ha utilizado es la sintetizante; los argumentos conducen a la tesis expresada en las últimas líneas. En este caso (……). El ambito de uso periodístico es coherente, “……” pretende que el texto llegue a un gran grupo de lectores y para ello ha utilizado los Medios de Comunicación social; este texto está publicado en el periódico “……” el día “……”.

No se trata de un texto informativo, por lo que se nos da una cantidad justa y necesaria de información. (……). El léxico es el adecuado a un artículo periodístico de opinión.

La función es apelativa porque el emisor quiere convencer al receptor e influir en lo que éste piensa mostrandole una tesis, (……) y poniendo motivos para ser convincente.

El tono que utiliza es serio, es decir acompaña al tema. A veces, con el fin de evitar tanta seriedad le da un toque humorístico al texto. Aunque en este caso no lo haga. El uso de entre comillado, palabras en negrita hace que al leerlo, se den cambios de tono.

2.La coherencia y la cohesión son dos terminos que siempre van unidos. La cohesión se logra gracias a la utilización de ciertos procedimientos que enlazan las diferentes partes del texto. Para lograr la trabazón del texto, se utilizan marcas gramaticales y elementos léxico-semánticos. Actúan como un mecanismo de conexión entre las diferentes oraciones mediante recursos semánticos y sintácticos; sinonimia, antonimia, repeticiones léxicas, deixis, hiperonimia, hiponimia, catáforas, anáforas, elipsis… que sirven para mantener el referente (el tema) durante todo el texto y así no perder el hilo de éste.

En cuanto a los mecanismos de cohesión léxico semántica, observamos la constante repetición del nombre (……).Pero también se recurre a la sinonimia con el fin de evitar tanta repetición es el caso de (……). Encuanto a la antonimia que es la relación que mantienen dos palabras cuyos significados se oponen como es el caso de (……). No es de extrañar que aparezcan este tipo de cosas porque el texto trata de (……) y para hablar de él necesita usar esas palabras que repite o sustituye por sinonimos. La aparición de campo conceptuales es obvia por la misma razón, por ejemplo (……). Observamos que también recurre a la hiperonimia e hiponimia. Es decir, la primera es la relación que se da entre una palabra cuyo significado es más general con otras que recogen un significado más especifico que son las hiponimas. Se reflejan estos terminos en las palabras (……).

La informacíon esta ordenada de manera vinculada es decir, en la primera parte se habla (……), mientras que en la segunda, (……). Siempre hace referencia a la primera parte; la segunda información se basa siempre en la primera.

Encontramos anáforas y catáforas también muy habituales, utilizadas con el fin de evitar tanta repetición. Las anáforas consisten en hablar de algo previamente citado y catáforas comentar algo que seguidamente se cita. En el texto se hayan ambos mecanismos como cuando (……) sustituído más tarde por (……).

La elipsis se usa para omitir una palabra o un grupo de ellas sin afectar a la comprensión de la frase. En el texto hay varias, pero citaré como ejemplo cuando el texto dice (……) que omite a (……).

La deixis espacial sitúa el texto en el contexto extralingüístico es decir; (……). La deixis temporal nos refiere a un momento actual, en el caso de (……) (con algunos saltos al pasado). Si hablamos de la deixis personal observamos que abundan las terceras personas, como (……). Pero el autor también hace incapié en la primera persona, tanto del plural como del singular incluyendose él junto con el receptor, por ejemplo (cometemos).

Los marcadores o conectores son muy variados. Su función es relacionar y poner en contacto dos enunciados. Pero también nos sirven de guia para comprender mejor el texto como por ejemplo; (……).

No olvidemos mencionar que en el texto aparecen innumerables índices gráficos que a veces realizan las mismas funciones que los conectores. Por ejemplo; (......).

3.El registro es la consecuencia de la situación comunicativa. Es muy habitual en los textos periodísticos la mezcla de registros.

Se trata de un texto planificado, porque el texto que se nos da está escrito, es decir está pensado previamente, no se hace derepente. Se trata de un registro formal porque la relación que se da entre el emisor y el receptor no es muy directa, sin embargo como se trata de un textoo de opinión y tiene rasgos propios de la argumentación a veces aparecen también rasgos informales con el fin de acercarse al receptor. En realidad, son buscados conscientemente.

La sintaxis que se utiliza es muy compleja. Abunda la coordinación y la subordinación. El tipo de oración que predomina es la oración enunciativa. Se trata de un texto no especializado por que “……” pretende que llegue a un público muy amplio, por lo que utiliza los Medios de Comunicación social.

La riqueza léxica del texto es muy variada como por ejemplo (……). Para darle un toque más culto al texto,  “……” utiliza en innumerables ocasiones los sustantivos abstractos como por ejemplo (……).

Y para terminar, la función de los textos periodísticos es convencer, es decir en el texto hay una mezcla de elementos para poder distanciarse del receptor y conseguir autoridad junto con otros que buscan lo contrario, acercarse al receptor y así implicarle y darle una sensacíon de cercanía.

En este tipo de textos, siempre vamos a encontrar la utilización de un nível estándar, es decir la mezcla o utilización de expresiones cultas o coloquiales. Eso sí, todo ello depende del autor que lo escriba.

Zaborrak eta hondakinak

Egileak: Alazne M., Jone F., Oihane A. eta Nuria A.

ZABORRAK ETA HONDAKINAK

Gizarteak aspaldi ez bezala barneratu du ingurumenaren endakatze gero eta larriagoaren aurka jo beharra. Ardura horren beharra dira aire, lur zein ur garbiak bermatzeko neurriak.

Neurri horietako helburua da industria kimikoak zein giza jarduerak sortzen dituzten hondakinak eta zaborrak kutsadura-iturri ez izatea. Aipatzekoak dira asmo hori duten ekimenetako batzuk; esate baterako, gas-igorpenak aprobetxatzea, hondakin-urak araztea, produktuak degradatzea edo hondakin solidoak birziklatzea.

1.Gas-igorpenak aprobetxatzea

Industria metalurgikoak bere jardueraren hondar gisa ekoizten duen SO2-a, adibidez, azido sulfurikoa (H2SO4) fabrikatzeko prozesuan erabili daiteke.

Azido sulfurikoa funtsezko industria-produktua da: aplikazio asko ditu eta asko kontsumitzen da. Azido sulfurikoak hainbeste erabilpen ditu, ezen haren ekoizpen-bolumenak industria-jarduera orokorraren gutxi gorabeherako indizea adierazten baitu. Adibidez, 1970eko hamarkadaren hasieran, Estatu Batuek – azido sulfurikoaren ekoizle nagusiak – 29 milioi tona azido sulfuriko ekoizten zituen urtean, alegia, 1/3 kg pertsonako eta eguneko.

Azido sulfurikoa industria guztietan erabiltzen da zuzenean edo zeharka, eta haren kontsumoak herrialde baten industriaren egoera adierazten du.

Euskal Autonomia Erkidegoan, Barakaldoko (Bizkaia) instalazio batean bakarrik ekoizten da azido sulfurikoa. Instalazio horrek, azido sulfurikoaz gain, oleum-a ekoizten du (% 22 SO3 askerekin). Produktu horiek industria hauetan erabiltzen dira, batez ere: urak arazteko enpresak, industria farmazeutikoa, paper-fabrikak, elikadura-industria, industria kimikoa, oro har, eta ongarrien industria (produktu horien bezero nagusia).

Euskal Autonomia Erkidegoan, kasu gehienetan bezala, azido sulfurikoa ekoizteak

sortzen den beroa energia elektriko moduan berreskuratzen da. Energia horren zati bat instalazioan bertan kontsumitzen da eta gainerakoa sare nagusira bideratzen da.

Azido sulfurikoa ekoizteari esker, enpresa petrokimikoen desulfurazio-hondakinen arazoak konpontzen laguntzen da.

2.Produktuak degradatzea

Botatzea: Zabortegi kontrolatuetan egiten da.

Duela ez hainbeste zabortegiak gutxi gorabehera edonon jartzen ziren. Herritik urrun samar zegoen ibar txiki bat, zulo bat edo sakonune bat birritan pentsatu gabe aukeratzen zen zabortegitzat. Han pilatzen ziren hondakinak, bere kasa hartzitu eta pixkanaka desagertuko ziren esperoan. Ingurumenaren gaineko eraginak aztertzea, lurraren ezaugarri geokimikoak kontuan hartzea, hondakinak kudeatzea... gauza berri samarrak dira. Noski, ez zen gaur egun bezainbeste zabor sortzen eta gehiena materia organikoa izaten zen.

Zorionez, hondakinak etxetik urrun botatzeak gaixotasun asko saihesten lagundu dio gizakiari, zaborra dagoen tokietan karraskariak, intsektuak eta mikroorganismoak ugaritu egiten baitira.

Zabortegi kontrolatugabeek airea, ura, paisaia, landaredia, fauna eta gizakia kaltetzen dituzte.

Gainera, zabortegian behera iragazten den urak hondakinetako produktu disolbagarriak hartzen ditu (edozer gauza: piletako merkurioa, pestizida-hondarrak, plastikoen osagaiak...) eta inguruko erreka edo akuiferoak polui ditzake. Likido horiei lixibiatu deritze, eta oso polutzaileak izan ohi dira.

Gaur egun, zabortegi kontrolatua zaborrak tratatzeko sistemarik sinpleena da: hondakinak metatu, xehetu, trinkotu, lurrez estali eta mikroorganismoen esku uzten dira. Lehen egunetan hartzidura aerobioa gertatzen da, hau da, mikroorganismoek oxigenoaz baliatuz lan egiten dute; ondoren, oxigenoa ahitzen denean, hartzidura anaerobioa hasten da. Prozesu horietan lehen aipatutako produktuak sortzen dira (karbono dioxidoa eta nitratoak aerobioan eta karbono dioxidoa, ura, amoniakoa, hidrogeno sulfuroa, burdina eta manganeso sulfuroak anaerobioan).

Errausketa: Erraustegiak zaborra erretzeko instalazio bereziak dira.

hondakinak erraz desagerrarazteko modu azkarra da, baina oso kutsagarria. Izan ere, hau, erretzean sortzen den ke eta errautsa oso txarra da osasunarentzat. Zabortegiak jartzeko lekurik ez dagoen tokietan jartzen dira batez ere erraustegiak. Izan ere, hauek, toki gutxi behar dute eraikitzeko, hondakindegiek ez bezala.

Konpostajea: Konposta konpostajearen ondorioz sortutako produktua da.

Materia organikoaren deskonposizio prozesuaren maila ertaina da, humusa deskonposizioaren maila gorena izanik. Materia organikoa berez ongarri ona den arren, konpostarekin alderatuz azken honek ongarri askoz hobea da.

Materia organikoa bide aerobikoz eta bide anaerobikoz deskonposatzen da, baina konpostajea bakarrik deitzen diogu ziklo anaerobikoz deskonposatzen den materia organikoari. Ziklo aerobikoa gertatzeko airean oxigeno asko egon behar da, eta aitzitik ziklo anaerobikoa gertatzeko (baita ere metanizazio deitua) oso oxigeno gutxi edo ezer egon behar da.

Konposta era naturalean lortzen da ziklo aerobikoaren bidez, non materia organikoa(adibidez landare edo animali hondakinak) deskonposatua da bakteria aerobio termofiloengatik, zeintzuk edozein lekutan aurki daitezke. Konposta lortzeko normalean materia organikoaren usteltzea saihestu behar da, uraren urritasuna bermatuz, izan ere urak materiaren oxigenatze prozesua galarazten du eta orduan bakteria anaerobioak ugaltzen dira eta hondakin organikoa usteltzen dute deskonposatze prozesua kirasdun bihurtuz. Hala ere zenbait prozesu industrialetan usteltze prozesua erabiltzen da konposta lortzeko.

3. ZABORTEGIAK:

Zaborra pilatzen den tokia da. Honako alde txarrak ditu:

Materiaren deskonposizioan zabortegietan, lixibiado konposatuak sortzen dira. Hauek produktu toxikoak garraiatzen dituzte, zaborran barne, zeintzuk kutsatzen dituzte lurpeko urak. Ur horiek gizakiok erabiltzen ditugu.

Zabortegiek duten beste desabantaila bat da; airera hainbat gas desberdin askatzen dituzte. Hala nola, co2, metanoa, bentzenoa eta trikloroetilenoa.

Bertan gertatzen diren suteen ondorioz, atmosferara hainbat produktu toxiko askatzen dira ere. Hala nola, dioxina, minbizia sor ditzakeela.

 http://www.publico.es/222640/espana-roza-los-3-000-vertederos-ilegales

4.BIRZIKLAPENA:

Aldaketa klimatikoaren gertatzearen arrazoi nagusia kutsadura da eta kutsadura gutxiago sortzeko aukeretako bat dugu. Gauzak berriro ere produkzio eta kontsumoan jartzeko akzioa da.

4.1 Birziklapen prozesua:

Birziklapenaren kateek zenbait maila dauzka:

ñ jatorria: etxekoa izan ahal da edo industriala.

ñ berreskuratzea: enpresa edo publiko gabetua egin ahal dute. Bakarrik da bilketan eta hondarren garraioa, katearen hurrengo mailarantz.

ñ transferentziaren plantak: Hemen hondarrak tratatzen da edo nahasten dituzte garraio nagusiak kostu txikiari egiteko

ñ sailkapen plantak (edo bereizketa plantak): hondarrak sailkatzen dituzten lekua da eta balorezko gauzak bereizten dituzte.

ñ Birziklapen finala: azkenean hondarrak birziklatzen diren leku (paperontziak, plastikoak...), biltegiratzen dira (hondakindegiak) edo erabiltzen dira energiaren ekoizpenarentzat (biogasak, etab.)gainera joera hau gaur egun bereizketatik da jatorrian.

Bereizketaren jatorrian kostu ekonomiko publikoak dira eta enpresa gabetuak gutxitzea uzten du. Gainera legeak behartuta dago hamar enpresa Espainian egotea. Bereizketarentzat etxeko jatorrian, kolore desberdineko edukiontziak erabiltzen dituzte ingurune landatar edo hiritarretan:

ñ Edukiontzi horia (ontziratzeak): hau ontziratze arinen mota guztia utzi behar dute plastikoen ontziratzeak (botilak, tarrinak, poltsak, erretiluak, etab.), laten (edariak, kontserbak, etab).

ñ Edukiontzi urdina (papera eta kartoia): edukiontzi honetan kartoiaren ontziratzeak utzi behar dituzte (kutxak, erretiluak, etab.), baita ere egunkariak, aldizkariak, biltzeko paperak, propaganda, gomendagarria da kutxak espazio minimoa har dezaten edukiontziaren barruan beraz plegatzea.

ñ Edukiontzi berdea (beira): edukiontzi honetan beira uzten du.

ñ Edukiontzi ilun berdea: hondarren edukiera ez duten aurreko taldeetan gainerakoa uzten dute, materia biodegradagarria funtsean.

Historia gaia 5

5.GAIA.EUSKAL HERRIKO INDUSTRIALIZAZIOA ETA HAREN GIZARTE-ONDORIOAK (1875-1923)

1.Industrializazioa Euskal Herrian (1874-1939)

1.1Sarrera:Berrikuntza teknologikoak eta industrien siderurgikoaren kokapena

 Espainian industria siderurgikoa ezartzeko zalantzen ondoren, berrikuntza teknologikoei esker, erabaki zen industria mota hori behin betiko non kokatu. Bessemer labeen prozedura ekartzearen ondorioz, industria, teknologia hori erabiltzeko moduko burdina zegoen tokian ezarri behar izan zuten (Ibaizabal ibarrean, Bizkaian).  Geroago, Siemens-Martin labeak ezartzean, sektorea finkatu ez ezik, bultzada handian abiatu zen. Hala ere, Bigarren Gerra Karlistaldiaren ondoren, industria ekoizpena etengabe garatzen hasiko da.

1.2 Euskal Herriko industrializazioaren faktoreak

Hego Euskal Herriko ekonomiak aldaketa sakonerako lehen urratsak eman zituen, politikaren eta ekonomiaren zenbait faktorek bultzatuta. Eraginik garbiena Gipuzkoa eta Bizkaiko industrian hasiera eman zitzaion eraldaketa sakona.

Espainiako gobernuak 1842an ezarritako agindua (aduanak kostaldera eta mugara behin-betiko eramatea) izan zen prozesu honen abiapuntua: merkatarien eta enpresaburuen burgesia ikasia eratu zen, kapitalismo komertzial eta finantzarioaren arauen jakitun baitzen; eskulangile oso kualifikatuak zeuden, ohiko burdinoletan trebatuak. Gainera, Euskal Herriak kokaleku geografiko estrategikoa zuen, Espainia barnera zein Europarantz komunikabide errazak ematen baitzizkion. Honi lotuta zeuden itsas garraion azpiegiturak, kanpotarren burdin eskabide etengabeak…

Azkenik, aipatzekoak dira ekonomia kapitalistaren hedapena, industriak Gipuzkoan eta Bizkaian izateak Espainiako barne-merkaturako lortzen zuen abantail-egoera eta kontzertu ekonomikoak euskal burgesiari ematen zizkioten abantailak.

1.3 Bizkaia: Burdina eta siderurgia

Bigarren Karlistada amaitzean teknologia aurreratuaz baliaturik industria handia sortzeko aukera izan zen Bizkaian.  Alde batetik, altzairua fabrikatzerakoan, Bessemer erabiltzeko fosfororik gabeko minerala erabili behar zen, oso ugaria zela Bizkaian. Gainera, meatzeak agerikoak zirenez, gastu gutxi egiten ziren, baita Ibaizabaletik gertu egoteak garraioa merkea izana. Elementu hauek elkartzeak mozkin arinak segurtatu zituen, atzerriko zein espainiar kapitalak ugaritu.

1890ra arte ekoizpenak eta esportazioak handitu ziren, itsasontziak zituzten enpresen hedapena bultzatuz. Esportazio nagusienak Britainia Handira egiten ziren.

 Urte horretan, eskari kanpotarra jaitsi eta horren ondorioz, Bizkaiko burdingintza Espainiako barne-merkatuari begira jarri zen. Horrela, Bizkaiko burdingintza munduko merkatuan txertatzeak eta Espainiako merkatua monopolizatzeak, Bizkaiko ereduaren sorrera ekarri zuen. Bere ezaugarriak ziren: oinarrizko industria astuna, puntako enpresek inbertsio, enplegatutako eskulan eta hartutako espazioaren tamaina handia eta Bilbo inguruan eta Ezkerraldean industria-pilaketa egotea.

Azkenik, siderurgiari dagokionez, Ibaizabalgo ezker ibarreko enpresa handiak eratu zituzten,1902an fusionatu zirenak Sociedad Altos Hornos de Vizcaya eratuz.  Enpresa hau espainiar eta euskal siderurgiaren enpresa nagusia zen.

1.4 Gipuzkoako industriaren garapena

Gipuzkoak industria garatzeko kokaera eta komunikabide egokiak, manufaktura tradizio handia, merkatu ondo finkatuak, beharretara ondo egokituriko langileak eta hura garatzen inbertitzeko kapital ugariak izan zituen.

Gipuzkoako prozesua sakabanaturik zegoen Bizkaia ez bezala. Aipatutako kapitala jatorria gipuzkoarra, bizkaitarra, espainiarra eta atzerritarra zen. Gainera, prozesu hau burgesia ertainak bultzatuta gauzatu zen eta langileria bertakoa zen (etorkin gutxi). Industrializatze prozesua astiro gertatu zen. Hala ere bere gunerik onena Lehen Mundu Gerran izan zen, Gipuzkoak lorpen handiak irabazi baitzituen.

Horretaz gain, Gipuzkoako industria multisektoriala izan zen; ehungintza (Bergaran), papergintza (Tolosan), armagintza (Deba ibaian) eta siderometalurgia (Beasainen).

Gipuzkoako ondorioak Bizkaikoak baino apalagoak izan ziren.

1.5 Bankuak

Industriaren garapena bankarekin eta finantza erakundeekin oso harreman estuan egon zen. Bilbo Bankua erakunde dekanoa izan zen eta horren ondoren,  Banco de Comercio (1891), Guipuzcoano (1900), Banco de Vitoria (1900), Banco de Vizcaya (1901), Credito de la Union Minera… Erakunde hauek guztiek bultzada handia eman zioten industrializazioari, azken honek finantzabide oinarria behar baitzuen. Euskal bankuek beraz, gero eta garrantzia handiagoa lortu zuten espainiar bankaren merkatuan.

1.6 Garraioak

Aurreko mendean, aldundiek eta bidezain enpresek errepidezko komunikabide azpiegituran maila oneko lana gauzatu zuten. Gainera, itsas merkataritzak ere modernizazioa lortu zuen ospe handiko kaiak (Bilbokoa) sortuta; baina beste kai txiki batzuk ere sortu ziren euskal probintzietako ekonomi motarako itsas azpiegitura oinarrizkoa osatzeko. Hala ere, garraioak irauli zituen trenbidea izan zen. 

Berrezarkuntza garaian, Isabel IIaren erregealdian jarritako trenbide sarea handitu zen, Euskal Herrikoak, Espainiakoak,Europakoak... Amaitutakoan, Euskal Herriak burdinbide sare trinkoa izan zuen.

1.7 Espainia: eskualde arteko desorekak

Espainian bai Euskal Herrian garapen ekonomiko eta industriala ez zen uniformeki garatu eta Espainiak eskualdeen arteko desorekak handitu zituen. 

Kataluniak eta Euskal Herriak ekonomia hazkundeari ekin zioten eta foku handiak bilakatu ziren ekonomikoki zein industrialki.  Andaluziak ez zuen lortu etekin handirik izatea; lur jabetzaren egitura latifundistak indarrean irauten zirelako, langileek prestakuntza txikia zutelako, gizarte ezberdintasunak handiegiak zirelako eta energia baliabiderik ez zituztelako.

Horrela, estatuaren politika protekzionistek produktuak barne merkatura bideratzen zituztenei mesede egin(Euskal Herria edo Katalunia) baina saltzen zituztenei kalteak sor zizkieten, batez ere, espainiar arantzelen aurkako errepresalia moduan. Andaluzia kaltetuenetakoa izan zen.

2.Gizarte aldaketak

Dagoeneko azaldutako industria eta teknologia garapen honek ondorio ugari ekarri zituen gizartean. Espainia pixkanaka masa gizartean sartzen hasi zen. Aisialdia erabiltzeko era berriak (kirola, zinema, ikuskizun publikoak…)ugaritu egin ziren. Halaber, hainbat elkarte mota sortu ziren: kulturalak, intelektualak, kirolenak, erlijiozkoak, langileenak…

Bestalde, masa gizarte honetan herritarrak gizartearen protagonistak bihurtu ziren eta eratutako alderdi politikoen eraginaren ondorioz gizonezko sufragio unibertsala onartu zen 1890an. Alderdi berri horiek ziren; errepublikanoak, abertzaleak, sozialistak, anarkistak…

Langileen lan baldintzak kontutan hartzekoa zen ere. Alde batetik, ordura arteko haurren esplotazioak indarrean jarraitu ziren. Bestetik, zortzi orduko lanaldia aldarrikatu zen. Honen ondorioz, lanaldia murriztu eta ordu gutxiago lan eginda, soldata bera jasotzeaz gain, aurretik aipatutako aisialdiera berrietan edota familian erabiltzeko denbora libre luzeagoa izan zuten. Egoera horretan, lan eta bizi baldintza hobeen aldeko aldarrikapenetan ikurrak, erritoak eta mitoak sortu ziren; bandera gorria, Maiatzaren 1a (langile aldarrikapenen nazioarteko eguna) edo ukabil jasoa esaterako.

Azkenik, emakumearen egoera aipatu behar da. Industria garapenak produkzioaren harreman kapitalistak, proletarizazioa eta hiritartzea bultzatu zituen Euskal Herrian. Sexuaren arabera lana banatzean oinarritutako familia harremanen eredu berriaren ondorioz, etxea emakumeak egon behar ziren tokiak ziren.  Gizonaren eginkizuna, ordea, etxera dirua eramatea zen. Horrela familien barruan hierarkizazioa sortu zen, gizona emakumearen gainetik egonda. Hala ere, bazeuden langileen familia batzuetan non emakumeak lan egiten zuten; baina hoien soldata gizonezkoena baino askoz txikiagoa zen, bigarren mailatzat jotzen baitziren.