Zaborrak eta hondakinak

Egileak: Alazne M., Jone F., Oihane A. eta Nuria A.

ZABORRAK ETA HONDAKINAK

Gizarteak aspaldi ez bezala barneratu du ingurumenaren endakatze gero eta larriagoaren aurka jo beharra. Ardura horren beharra dira aire, lur zein ur garbiak bermatzeko neurriak.

Neurri horietako helburua da industria kimikoak zein giza jarduerak sortzen dituzten hondakinak eta zaborrak kutsadura-iturri ez izatea. Aipatzekoak dira asmo hori duten ekimenetako batzuk; esate baterako, gas-igorpenak aprobetxatzea, hondakin-urak araztea, produktuak degradatzea edo hondakin solidoak birziklatzea.

1.Gas-igorpenak aprobetxatzea

Industria metalurgikoak bere jardueraren hondar gisa ekoizten duen SO2-a, adibidez, azido sulfurikoa (H2SO4) fabrikatzeko prozesuan erabili daiteke.

Azido sulfurikoa funtsezko industria-produktua da: aplikazio asko ditu eta asko kontsumitzen da. Azido sulfurikoak hainbeste erabilpen ditu, ezen haren ekoizpen-bolumenak industria-jarduera orokorraren gutxi gorabeherako indizea adierazten baitu. Adibidez, 1970eko hamarkadaren hasieran, Estatu Batuek – azido sulfurikoaren ekoizle nagusiak – 29 milioi tona azido sulfuriko ekoizten zituen urtean, alegia, 1/3 kg pertsonako eta eguneko.

Azido sulfurikoa industria guztietan erabiltzen da zuzenean edo zeharka, eta haren kontsumoak herrialde baten industriaren egoera adierazten du.

Euskal Autonomia Erkidegoan, Barakaldoko (Bizkaia) instalazio batean bakarrik ekoizten da azido sulfurikoa. Instalazio horrek, azido sulfurikoaz gain, oleum-a ekoizten du (% 22 SO3 askerekin). Produktu horiek industria hauetan erabiltzen dira, batez ere: urak arazteko enpresak, industria farmazeutikoa, paper-fabrikak, elikadura-industria, industria kimikoa, oro har, eta ongarrien industria (produktu horien bezero nagusia).

Euskal Autonomia Erkidegoan, kasu gehienetan bezala, azido sulfurikoa ekoizteak

sortzen den beroa energia elektriko moduan berreskuratzen da. Energia horren zati bat instalazioan bertan kontsumitzen da eta gainerakoa sare nagusira bideratzen da.

Azido sulfurikoa ekoizteari esker, enpresa petrokimikoen desulfurazio-hondakinen arazoak konpontzen laguntzen da.

2.Produktuak degradatzea

Botatzea: Zabortegi kontrolatuetan egiten da.

Duela ez hainbeste zabortegiak gutxi gorabehera edonon jartzen ziren. Herritik urrun samar zegoen ibar txiki bat, zulo bat edo sakonune bat birritan pentsatu gabe aukeratzen zen zabortegitzat. Han pilatzen ziren hondakinak, bere kasa hartzitu eta pixkanaka desagertuko ziren esperoan. Ingurumenaren gaineko eraginak aztertzea, lurraren ezaugarri geokimikoak kontuan hartzea, hondakinak kudeatzea... gauza berri samarrak dira. Noski, ez zen gaur egun bezainbeste zabor sortzen eta gehiena materia organikoa izaten zen.

Zorionez, hondakinak etxetik urrun botatzeak gaixotasun asko saihesten lagundu dio gizakiari, zaborra dagoen tokietan karraskariak, intsektuak eta mikroorganismoak ugaritu egiten baitira.

Zabortegi kontrolatugabeek airea, ura, paisaia, landaredia, fauna eta gizakia kaltetzen dituzte.

Gainera, zabortegian behera iragazten den urak hondakinetako produktu disolbagarriak hartzen ditu (edozer gauza: piletako merkurioa, pestizida-hondarrak, plastikoen osagaiak...) eta inguruko erreka edo akuiferoak polui ditzake. Likido horiei lixibiatu deritze, eta oso polutzaileak izan ohi dira.

Gaur egun, zabortegi kontrolatua zaborrak tratatzeko sistemarik sinpleena da: hondakinak metatu, xehetu, trinkotu, lurrez estali eta mikroorganismoen esku uzten dira. Lehen egunetan hartzidura aerobioa gertatzen da, hau da, mikroorganismoek oxigenoaz baliatuz lan egiten dute; ondoren, oxigenoa ahitzen denean, hartzidura anaerobioa hasten da. Prozesu horietan lehen aipatutako produktuak sortzen dira (karbono dioxidoa eta nitratoak aerobioan eta karbono dioxidoa, ura, amoniakoa, hidrogeno sulfuroa, burdina eta manganeso sulfuroak anaerobioan).

Errausketa: Erraustegiak zaborra erretzeko instalazio bereziak dira.

hondakinak erraz desagerrarazteko modu azkarra da, baina oso kutsagarria. Izan ere, hau, erretzean sortzen den ke eta errautsa oso txarra da osasunarentzat. Zabortegiak jartzeko lekurik ez dagoen tokietan jartzen dira batez ere erraustegiak. Izan ere, hauek, toki gutxi behar dute eraikitzeko, hondakindegiek ez bezala.

Konpostajea: Konposta konpostajearen ondorioz sortutako produktua da.

Materia organikoaren deskonposizio prozesuaren maila ertaina da, humusa deskonposizioaren maila gorena izanik. Materia organikoa berez ongarri ona den arren, konpostarekin alderatuz azken honek ongarri askoz hobea da.

Materia organikoa bide aerobikoz eta bide anaerobikoz deskonposatzen da, baina konpostajea bakarrik deitzen diogu ziklo anaerobikoz deskonposatzen den materia organikoari. Ziklo aerobikoa gertatzeko airean oxigeno asko egon behar da, eta aitzitik ziklo anaerobikoa gertatzeko (baita ere metanizazio deitua) oso oxigeno gutxi edo ezer egon behar da.

Konposta era naturalean lortzen da ziklo aerobikoaren bidez, non materia organikoa(adibidez landare edo animali hondakinak) deskonposatua da bakteria aerobio termofiloengatik, zeintzuk edozein lekutan aurki daitezke. Konposta lortzeko normalean materia organikoaren usteltzea saihestu behar da, uraren urritasuna bermatuz, izan ere urak materiaren oxigenatze prozesua galarazten du eta orduan bakteria anaerobioak ugaltzen dira eta hondakin organikoa usteltzen dute deskonposatze prozesua kirasdun bihurtuz. Hala ere zenbait prozesu industrialetan usteltze prozesua erabiltzen da konposta lortzeko.

3. ZABORTEGIAK:

Zaborra pilatzen den tokia da. Honako alde txarrak ditu:

Materiaren deskonposizioan zabortegietan, lixibiado konposatuak sortzen dira. Hauek produktu toxikoak garraiatzen dituzte, zaborran barne, zeintzuk kutsatzen dituzte lurpeko urak. Ur horiek gizakiok erabiltzen ditugu.

Zabortegiek duten beste desabantaila bat da; airera hainbat gas desberdin askatzen dituzte. Hala nola, co2, metanoa, bentzenoa eta trikloroetilenoa.

Bertan gertatzen diren suteen ondorioz, atmosferara hainbat produktu toxiko askatzen dira ere. Hala nola, dioxina, minbizia sor ditzakeela.

 http://www.publico.es/222640/espana-roza-los-3-000-vertederos-ilegales

4.BIRZIKLAPENA:

Aldaketa klimatikoaren gertatzearen arrazoi nagusia kutsadura da eta kutsadura gutxiago sortzeko aukeretako bat dugu. Gauzak berriro ere produkzio eta kontsumoan jartzeko akzioa da.

4.1 Birziklapen prozesua:

Birziklapenaren kateek zenbait maila dauzka:

ñ jatorria: etxekoa izan ahal da edo industriala.

ñ berreskuratzea: enpresa edo publiko gabetua egin ahal dute. Bakarrik da bilketan eta hondarren garraioa, katearen hurrengo mailarantz.

ñ transferentziaren plantak: Hemen hondarrak tratatzen da edo nahasten dituzte garraio nagusiak kostu txikiari egiteko

ñ sailkapen plantak (edo bereizketa plantak): hondarrak sailkatzen dituzten lekua da eta balorezko gauzak bereizten dituzte.

ñ Birziklapen finala: azkenean hondarrak birziklatzen diren leku (paperontziak, plastikoak...), biltegiratzen dira (hondakindegiak) edo erabiltzen dira energiaren ekoizpenarentzat (biogasak, etab.)gainera joera hau gaur egun bereizketatik da jatorrian.

Bereizketaren jatorrian kostu ekonomiko publikoak dira eta enpresa gabetuak gutxitzea uzten du. Gainera legeak behartuta dago hamar enpresa Espainian egotea. Bereizketarentzat etxeko jatorrian, kolore desberdineko edukiontziak erabiltzen dituzte ingurune landatar edo hiritarretan:

ñ Edukiontzi horia (ontziratzeak): hau ontziratze arinen mota guztia utzi behar dute plastikoen ontziratzeak (botilak, tarrinak, poltsak, erretiluak, etab.), laten (edariak, kontserbak, etab).

ñ Edukiontzi urdina (papera eta kartoia): edukiontzi honetan kartoiaren ontziratzeak utzi behar dituzte (kutxak, erretiluak, etab.), baita ere egunkariak, aldizkariak, biltzeko paperak, propaganda, gomendagarria da kutxak espazio minimoa har dezaten edukiontziaren barruan beraz plegatzea.

ñ Edukiontzi berdea (beira): edukiontzi honetan beira uzten du.

ñ Edukiontzi ilun berdea: hondarren edukiera ez duten aurreko taldeetan gainerakoa uzten dute, materia biodegradagarria funtsean.